هورس مارکت

لاغری مزمن در اسب

مقالات آموزشی

۴ تیر ۱۳۹۹ 4177 بازدید
هورس مارکت
لاغری اسب ها

لاغری مزمن در اسب

“اسبم لاغر است “، ” حیوانم پوست و استخوان شده “، ” اسبم وزن نمی گیرد “… این ها همه حرف است و شما یا هر کس دیگر می تواند روی اسبتان هر اسمی که دلش خواست بگذارد! اما لاغری اسب اسم بیماری نیست، حتی نشانه بیماری خاصّی هم نیست، صرفا علامتی است هشدار دهنده در مورد خواه وضعیت بدنی و سلامت خود اسب یا محیط و تغذیه اسب.
به خاطر داشته باشید که ما تنها وقتی نام مشکل اسب را لاغری او مطرح میکنیم که نتوانسته باشیم دلیل و علّت واضح و قابل قبولی برای مشکل کاهش وزن او پیدا کرده باشیم. فرضا در اسبی که به عفونت مزمن مفصلی مبتلا است، حتی اگر مسأله کاهش وزن شدید در کوتاه ترین زمان ها اتفاق افتاده باشد، دیگر مشکل لاغری ( به صورت اولیه) مطرح نیست بلکه در این جا مسأله عفونت و تبعات آن از جمله کاهش وزن مطرح می باشد. بنابراین وقتی که با یک اسب لاغر روبرو می شویم، باید که به دو مسأله توجه داشته باشیم:
خواه ما نتوانسته ایم علت لاغری یا بهتر بگوئیم بیماری موجد لاغری اسب را تشخیص بدهیم و از سر کوتاهی ماست که هنوز نام مشکل حیوان، لاغری او مانده یا هم اینکه در آن اسب لاغر، اساسا بیماری ای نیست و لاجرم علامت بالینی یا تغییر آزمایشگاهی ای نیست که قابل ردیابی کردن باشد. درچنین شرایطی این شیوه پرورش یا کاستی های آن است که به لاغری دام منجر گشته است.
پس اول سؤال پیش روی ما این است: آیا این اسب لاغر، یک اسب لاغر سالم است یا یک اسب لاغر بیمار. با آنکه در نظر اول این پرسش ساده و پیش پا افتاده می نماید اما پاسخ به همین یک سؤال ساده است که ما را در تشخیص علت لاغری دام فوق العاده یاری می رساند. اگر که شما علل محیطی یا شیوه زندگی اسب را عامل بروز کاهش وزن فرض کرده اید، دیگر بر شماست که در پی اثبات فرضیه خود به جستجوی شرایط زندگی اسب و محیط و نحوه پرورش او بپردازید. این نصیحت را هم از من داشته باشید: به هیچ وجه به گفته های مهتر یا صاحب اسب یا باشگاه در مورد کافی بودن یا نبودن مقدار غذای دام اعتماد صد در صد نداشته باشید، حتی به چشم خودتان هم اعتماد نکنید، تا غذای هر روز را وزن نکرده اید (نگفتم که تا غذای هر روز را ندیده اید) از کافی بودن غذا ( ونه از کیفیّت غذا) مطمئن نشوید.
موقعی که از عوامل محیطی کاهش وزن اسب سخن به میان می رود، فراموش نکنید که اسب اسیر دست ماست. چه بسیار مواقع که ناکافی بودن غذا، یا کیفیت نا مطلوب غذا، محرومیت از آب، کار بیش از حد و یا کارشدید و نا منظم تحمیل شده بر اسب تمرین نا کرده عامل اصلی لاغری اسب میباشد.


در این شرایط چه بسا انجام آزمایش های مختلف بالینی میتوانند به عنوان سر نخی در جستجوی عامل لاغری اسب به کار آیند. طبیعی شدن نتیجه آزمایشات مختلف بالینی میتواند مؤید سالم بودن اسب ( و بنیانی برای اثبات نقصان در چگونگی پرورش او در چرائی علت لاغری او ) باشد. اما اعتماد مطلق به درستی نتیجه آزمایش ها هم خطاست. حتی در یک اسب سالم نیز، نتیجه هر آزمایش بالینی ممکن است به احتمال 5 در صد بالاتر یا پایینتر از مقادر طبیعی باشد. علاوه بر این معلوم نیست که هر بیماری ای آثار خود را در نتیجه آزمایشات ما انعکاس دهد. شود که اسبی بمیرد بی آنکه حتی تا یک دقیقه پیش از مرگش از نظر آزمایشگاهی موردی غیر عادی از خود به یادگار گذاشته باشد.
از آنچه گفته ایم و خواهد آمد، اوّل نتیجه آن است که ممکن است که در یک اسب بیمار لاغر، علائم بالینی بسیار نا مشخص، جزئی و مبهم باشد. این است که روش معاینه و وقتی هم که برای چنین مواردی باید در نظر گرفته شود بسیار طولانی و زمان بر خواهد بود. گاهی وقت ها امید رسیدن به تشخیص تنها در یک دفعه معاینه بسیار دور از انتظار خواهد بود. خیلی وقت ها نتیجه معاینه بالینی نیست که ما را به به علت لاغری دام رهنمون می سازد بلکه مشاهده طولانی مدت اسب و حالات او در طی روزهاست که عاقبت ما را به نتیجه می رساند. در هر حال موقع مواجهه با چنین اسبی سؤال اصلی این خواهد بود که چه مورد یا موارد غیر عادی ای موقع غذا خوردن دام پیش می آید. البته حلّ چنین مواردی مستلزم مشاهده دقیق و طولانی مدت اسب مبتلا خواهد بود. غیر از مشاهده دقیق و طولانی مدت، انجام آزمایشات بالینی تکراری در یک برهه زمانی مشخص می تواند در رسیدن به تشخیص علت لاغری کمک کننده باشد. منتهی اشکال تکیه کردن بر نتیجه آزمایش های بالینی در این است که تا ندانیم که دقیقا در پی رد کردن یا تأئید چه هستیم نتایج کلی ترین و عمومی ترین آزمایش ها نیز عملا به کارمان نخواهد آمد و این طور وقت ها، حتی غیر طبیعی از آب در آمدن جواب آزمایش نیز جز گمراه کردن بیشتر ما ثمری نخواهد داشت. ( گفتیم که نتیجه آزمایش هر پارامتر بالینی حتی در یک اسب سالم به احتمال 5 درصد بالاتر یا پایینتر از حد طبیعی یا رفرانس خواهد بود). مسأله هزینه انجام آزمایش های بالینی کامل تر هم یک عامل محدود کننده دیگر به حساب می آید. بنابراین نمونه برای انجام آزمایش های تکمیلی و پر هزینه فرستادن، هنر نیست، هنر ظنّ بالینی درست و به جا و دستور انجام یک یا چند آزمایش بالینی مرتبط با موضوع است که در نهایت رد کننده یا تأئید گر بود و نبود فلان بیماری موجد لاغری در اسب باشد.


چنین است که پرسش یک دامپزشک خبره از آزمایشگاه در مورد نتیجه اندازه گیری یک یا چند پارامتر مرتبط با موضوع و در رابطه با وضع و حال بیمار می باشد تا آخر کار، این اطلاعات و سابقه و نتیجه معاینات بالینی همه و همه در کنار هم به اتخاذ تصمیمی موجه و منطقی در مورد چگونگی روبرو شدن با مشکل لاغری اسب بیانجامد.
در خاتمه به اختصار هر چه تمام تر شایع ترین عوامل کاهش وزن مزمن در اسب ذکر میشود:
الف) عوامل موجد درد مزمن. مانند لنگش های مزمن یا درد چشمی مزمن.
ب) عواملی که موجب تداخل درجوش یا بلع طبیعی می شوند. از این دسته از مشکلات می توان به مشکلات دندانی یا فلجی های ناقص حلقی به دنبال عفونت های قسمت های بالایی دستگاه تنفس اشاره کرد.
ج) عواملی که عملکرد جذبی یا حرکتی روده ها را با اشکال روبرو می سازند. مثل انواع عفونت های انگلی یا عفونی و ندرتا سرطان های روده ها.
د) انواع بیماری های مزمن کبدی، کلیوی، قلبی و مشکلات هورمونی مانند ابتلاء به تومور هیپوفیز.

دکتر سید حسین مؤدّب
استادیار بیماری های داخلی دام های بزرگ
دانشکده دامپزشکی دانشگاه رازی کرمانشاه

اشتراک گذاری
برچسب‌ها:

مطالب مرتبط

دیدگاهی بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *